خودکارآمدی درک شده رفتارهای خود مراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد

زمینه و هدف: در حال حاضر دیابت یکی از مشکلات بهداشتی جهانی است؛ ویژگی این اختلال پزشکی هیپرگلیسمی، اختلال در متابولیسم کربوهیدرات ها، چربیها و پروتئین ها به همراه نقص کامل و یا نسبی ترشح انسولین در بدن می باشد. تخمین زده می شود که تعداد مبتلایان به بیماری در سطح جهان در سال 2025 به 300 میلیون نفر بالغ شود. خودکار آمدی، به عنوان یک مفهوم از مفاهیم تئوری یادگیری اجتماعی و یک سازه مهم الگوی اعتقاد بهداشتی، بویژه زمانی که الگو برای پیشگویی تغییرات سبک زندگی در بیماریهای مزمن مورد استفاده قرار می گیرد، در نظر گرفته شده است. مطالعه حاضر با هدف یافتن وضعیت این سازه در بیماران دیابتی شهر یزد و نیز عوامل مرتبط با آن و چگونگی ارتباط آن با وضعبت خود مراقبتی در این بیماران، طراحی و اجرا شد. روش تحقیق: این مطالعه مقطعی، بر روی 120 بیمار دیابتی مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد که به صورت آسان وارد تحقیق شدند، انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای بود بود که پایایی و روایی آن مورد سنجش و تأیید قرار گرفته بود و سازه خودکارآمدی درک شده و رفتارهای خود مراقبتی بیماران دیابتی را ارزیابی می نمود و به روش مصاحبه با بیماران تکمیل گردید؛ همچنین متغیرهای فردی سن، جنس، سطح سواد، شغل، مدت زمان ابتلا به دیابت و نوع دیابت نیز مورد سؤال قرارگرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افرار آماری spss و آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، تی، آنالیز واریانس و آنالیز رگرسیون خطی در سطح معنی داری 05/0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: آزمودنیها به طور متوسط 9/59% نمره قابل اکتساب خودکارآمدی درک شده را به دست آوردند. در میان رفتارهای مختلف، خودمراقبتی دیابت، اعتقاد آزمودنیها به توانایی حفظ میزان قند خون در زمان تنش و درمان صحیح پایین افتادن قند خون در کمترین میزان بود؛ در حالی که در مورد مصرف صحیح قرص و تزریق انسولین طبق دستور، معتقد به بالاترین توانایی در خود بودند. مردان به طور معنی داری از خودکارآمدی بالاتری نسبت به زنان برخوردار بودند؛ با افزایش سطح سواد، خودکارآمدی درک شده نیز افزایش می یافت. کارمندان زن به طور معنی داری از خودکارآمدی بالاتری نسبت به زنان خانه دار برخوردار بودند. خودکارآمدی دارای همبستگی مثبت و معنی داری با رفتارهای خودمراقبتی بود و به تنهایی 38% از واریانس این متغیر را پیشگویی می کرد. نتیجه گیری: اعتقاد آزمودنیها به کارآمدی خود برای انجام رفتارهای خودمراقبتی، در حدّ متوسط مشاهده گردید. خودکارآمدی به عنوان مهمترین تعیین کننده رفتارهای خودمراقبتی در اشخاص دیابتی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بنابراین ضرورت تقویت آن به خصوص در زنان که در این مقوله ضعیف ترهستند، احساس می شود.